Krakowski Teatr Łaźnia Nowa postanowił dołączyć do grona instytucji, które zdecydowały się na udostępnienie swoich zasobów w formie cyfrowej. Prace nad tym trwają już od roku, a nam udało się dowiedzieć jaki przyświeca im cel, jak wyglądają, na jakim są etapie, co znajdzie się w zdigitalizowanych zbiorach. Ale przede wszystkim – kiedy będziemy mogli podziwiać efekty.

Cyfrowa modernizacja

Od 2015 roku trwają prace nad digitalizacją archiwalnych zasobów Teatru Łaźnia Nowa. Na ten cel instytucja przeznaczy około 650 tys. zł. pozyskane z funduszy EOG i funduszy norweskich. Mają one zostać przeznaczone na stworzenie profesjonalnego systemu repozytorium cyfrowego, wyposażenie pomieszczeń archiwum do profesjonalnego przechowywania archiwaliów i kopii cyfrowych oraz zakup sprzętu digitalizacyjnego.

Celem prowadzonych działań jest udostępnienie widzom i sympatykom teatru pod adresem (http://wirtualny.laznianowa.pl/) dostępu do unikatowych, niepublikowanych do tej pory zasobów audiowizualnych, dokumentacji pisemnej oraz graficznej związanej z działalnością teatru, ale również z miejscem i środowiskiem w którym Łaźnia funkcjonuje.

Potwierdza to Kamil Bogusz, archiwista:

Teatr “Łaźnia Nowa” (…) w ciągu dekady swojego istnienia zgromadził pokaźny zbiór archiwaliów dotyczących nie tylko swojej historii, ale dokumentów wpisujących się bardzo mocno w dzieje Nowej Huty oraz krakowskiego krajobrazu instytucji kultury. Dlatego nie chcąc zatrzymywać tej wiedzy na archiwalnych pułkach pragniemy ją udostępnić szerszemu gronu odbiorców, poprzez połączenie historii i nowoczesności (…) Poprzez digitalizację naszych zasobów archiwalnych tworzymy platformę „Wirtualnego Teatru”, z której będzie mógł korzystać każdy zainteresowany tajnikami działalności i pracy Teatru. Narzędzie to pozwoli wszystkim miłośnikom Teatru poznać dokumentację łaźniowych spektakli, festiwali, imprez, wydarzeń, wystaw, etc., a przez to lepiej poznać historię i dzieje tego niezwykłego miejsca.

Przygotowania do digitalizacji

Oczywiście zanim znajdujące się w Teatrze materiały zostaną zeskanowane i udostępnione konieczne jest wcześniejsze uporządkowanie zbiorów – ulotek, plakatów, zasobów audiowizualnych zapisanych na taśmach szpulowych, dyskietkach, kasetach VHS i płytach, a także znajdujących się w teatrze nagród, statuetek i rekwizytów oraz pamiątek (w tym wycinków prasowych, recenzji).

Jak wygląda to w praktyce?

Najpierw, przy okazji tworzenia spisu inwentarzowego całości zasobu poddajemy go wstępnej selekcji, co ma być zdigitalizowane, a co nie. Jesteśmy w o tyle komfortowej sytuacji, że znamienita większość zbiorów jest w bardzo dobrym stanie zachowania, przez co zbyteczny jest proces konserwacji archiwalnej. Po selekcji następuje uzupełnienie metadanych, które pomogą należycie scharakteryzować dany dokument czy fotografię. Kolejnym krokiem jest zeskanowanie dokumentu/fotografii na odpowiednio skalibrowanym sprzęcie oraz przy dopilnowaniu wszelkich zasad sztuki. Dla pewności zeskanowane pliki poddajemy kontroli jakości. Kiedy wszystkie dotychczasowe prace z dokumentem oraz jego kopią cyfrową zostaną zatwierdzone, pliki zostają zarchiwizowane na zabezpieczonych serwerach, a dokument w archiwum. Po tym wszystkim następuje finalne udostępnienie archiwaliów w repozytorium cyfrowym naszego Teatru – mówi Kamil Bogusz.

Co będziemy mogli znaleźć w wirtualnej bazie?

Wraz z postępowaniem prac, miłośnicy Łaźni Nowej są na bieżąco informowani o ich efektach. Dzięki krótkim wpisom na stornie internetowej teatru, wiemy, że zostaną udostępnione m.in. kopie 115 rysunków Sławomira Mrożka z wystawy „Wszyscy razem i każdy z osobna”, która miała miejsce w 2005 roku na Krakowskich Plantach.

Do sieci trafi także bogata dokumentacja spektakli zagranych na deskach Łaźni Nowej. Niewielu z nas zdaje sobie sprawę, jak wiele dokumentów towarzyszy przygotowaniom do spektaklu i pojawia się już po jego premierze – scenariusz, rider (dokument dotyczący inscenizacji, nagłośnienia, oświetlenia, graficzne wizualizacje itp.), z oryginalnymi zapiskami, poprawkami czy skreśleniami reżysera, ale także plakaty i ulotki promujące wydarzenia, a później jeszcze opinie i recenzje spektaklu. Wszystko to ma się składać na wirtualną teczkę prezentowanych w serwisie spektakli.

Co zostało już zrobione?

Ze względu na ilość zgromadzonego materiału proces digitalizacji odbywa się stopniowo, ale jak zapewnia Kamil Bogusz – spora część jest już gotowa:

W ramach projektu planujemy zdigitalizować ok. 16 000 dokumentów, fotografii, negatywów, filmów, plakatów, wydawnictw,  przedmiotów scenicznych… Jesteśmy jeszcze w fazie pracy, ale uchylając rąbka tajemnicy muszę powiedzieć, że przekroczyliśmy już 70% zasobów zaplanowanych do udostępnienia, w tym plakaty za lata 2005-2015, materiały promocyjne za lata 2005-2011, wycinki prasowe za lata 2005-2009, a także sporą część zasobów fotografii dokumentujących działalność Teatru oraz spektakli, które odbyły się w latach 2005-2011. W kolejce czekają jeszcze scenariusze, ridery, filmy etc.

Kiedy teatr podzieli się wynikami swoich prac?

Efektem pierwszego etapu prac, który powoli zbliża się do końca, ma być uruchomienie w połowie tego roku Cyfrowego Repozytorium Archiwum Teatru (http://wirtualny.laznianowa.pl/), ale archiwista dodaje, iż

prace, tak naprawdę, będą trwały cały czas, gdyż cały zasób archiwalny będzie na bieżąco uzupełniany o nowe akta spraw. Praca archiwisty nigdy się nie kończy. Zawsze jest coś, co można zarchiwizować, a następnie udostępnić.

Ponadto Teatr już teraz daje możliwość dostępu do części archiwizowanych i przygotowywanych do digitalizacji zbiorów. Zostały one udostępnione do wglądu, w ich oryginalnej formie, w specjalnie przygotowanych i oddanych do użytku nowych pomieszczeniach archiwum znajdujących się w siedzibie Teatru. A z racji tego, że nie wszystkie zasoby będą mogły zostać udostępnione poprzez repozytorium, dostęp ten będzie stały i zainteresowane nimi osoby będą mogły, po wcześniejszym odnalezieniu karty danego pliku, poprosić o ich udostępnienie we wspomnianych już pomieszczeniach.

Ciekawostki

Prócz informacji o stanie digitalizacji, na stronie teatru pojawiają się także wpisy dotyczące technicznej strony tego procesu. Możemy dowiedzieć się m.in. o obowiązujących podczas skanowania konkretnych dokumentów czy zdjęć wzorców paskowych, które stanowią wytyczne co do tego w jaki sposób na kopii powinny zostać odwzorowane ich barwy, aby stanowiły jak najwierniejsze odzwierciedlenie oryginałów (http://www.laznianowa.pl/history/info/kolorowy-zawrot-glowy). Zainteresowani znajdą też wskazówki dotyczące traktowania i przechowywania papierowych dokumentów czy wycinków z gazet tak, aby nie uległy one zniszczeniu oraz informacji na temat procesu ich odkwaszania (http://www.laznianowa.pl/history/info/kwasny-czy-zasadowy).

Warto dodać, że digitalizacja nie jest jedynym elementem odbywającej się w Teatrze modernizacji. Proces ten dotyczy jeszcze dwóch innych stref – prac remontowo-budowlanych obejmujących budynek, w którym mieści się Teatr oraz tereny wokół niego, a także zakupu sprzętu technicznego niezbędnego do realizacji większych widowisk i spektakli, np. trybun, oświetlenia, czy projektorów.

Czekając na premierę repozytorium

Prace nad uruchomieniem Cyfrowego Repozytorium ciągle trwają. Czekamy zatem na efekty, mając nadzieję, że powstająca platforma będzie przejrzysta i przyjazna, a przede wszystkim skuteczna w docieraniu do odbiorców. To jednak będzie w znacznej mierze zależało od rozwiązań zastosowanych  przy udostępnianiu powstałych, cyfrowych treści – m.in. otwartości, dostępności, czy „wyszukiwalności” i „przeszukiwalności” (o tym co kryje się pod poszczególnymi zwrotami i co oznaczają one w kontekście cyfrowych repozytoriów przeczytacie w naszym raporcie o użyteczności repozytoriów cyfrowych udostępniających dziedzictwo kulturowe). Zatem dopiero po uruchomieniu platformy, będzie mogli w pełni ocenić opisywane przedsięwzięcie.

***

Teatr Łaźnia Nowa jest działającym od 2005 roku teatrem miejskim w krakowskiej Nowej Hucie (początkowo działał jako organizacja pozarządowa, która z czasem przerodziła się w instytucję kultury). Jest miejscem o tyle wyjątkowym, że organizowane w jego ramach wydarzania łączą w sobie aktywność artystyczną i społeczną, bowiem teatr nastawiony jest na wychodzenie do widza i jego angażowanie w swoje działania. Dlatego też prócz odbywających się tam spektakli (w których obok zawodowych aktorów, mogą pojawiać się również amatorzy), festiwali, koncertów, wystaw oraz pokazów filmowych i multimedialnych, organizowane są również spotkania i warsztaty, kierowane do społeczności lokalnej, ale też do wszystkich zainteresowanych.

Warto również dodać, że przygotowanie Cyfrowego Repozytorium nie jest jedynym działaniem Łaźni Nowej, dzięki któremu zaistnieje ona w wirtualnej rzeczywistości. Już za kilka dni, 29-go kwietnia na specjalnie przygotowanej stronie  (http://wirtualny.laznianowa.pl/) będzie można w całości obejrzeć dwa spektakle jakie odbyły się w Teatrze – Emigrantów oraz Przypadek według Krzysztofa Kieślowskiego – nagrane w technologii 360° virtual reality. Oznacza to, że każdy z nas, pozostając w domu, za pomocą myszki lub urządzenia mobilnego, będzie mógł przenieść się w sam środek spektaklu.